Muhasebe ve Yapay Zeka

Muhasebe Nedir?

Muhasebe kadim mesleklerden biri olarak binlerce yıldır sürekli değişim ve dönüşüm içinde gelişen iş dünyası ve devlet hayatının devamlılığı ve sürekliliği açısından hayati derecede önemli bir meslek ve uzmanlıktır. Muhasebe, kısaca hesaplama, hesap işi diye tarif edilebilirse de, tüm mali işlemleri para cinsinden kaydeden, sınıflandıran, özetleyen, rapor eden, analiz eden ve yorumlayan süreçlerin tümünü kapsar. Muhasebe bu süreçlerde görevlerini yerine getirerek yürüttüğü mali işlemler ve sonuçları hakkında muhasebe hizmeti verdiği iş/meslek/işletme/şirket sahibini, vergi dairesi, SGK, belediye gibi devlet kurumlarını ile bankalar, sigorta ve finansal kiralama şirketleri gibi tüm üçüncü kişileri bilgilendirir.

Muhasebe, çok sayıda işlem yapmak, kendi yaptığı tüm hesaplamaları ve işlemleri denetlemek, bilgileri ve belgeleri doğru, kurallara ve hukuka uygun şekilde düzenli kaydetmek, ilgililerle paylaşmak, tarafsız ve adil olmak, paydaşlarını yanıltmamak gibi iş ve kamu hayatının sağlıklı ve verimli işlemesi açısından ileri derecede ticari, mali, hukuki ve vicdani sorumluluğu olan bir meslektir. 

Yapay Zeka Nedir?

Teknoloji her şeyi değiştirir, dönüştürür! Teknoloji genel olarak istihdamı düşürmez, artırır! Teknoloji ticaretin, üretimin, işlerin ve mesleklerin değişimine ve dönüşümüne ciddi etki etmektedir. Mesleklerin bir kısmı giderek kaybolmakta, bir kısmı da değişmekte ve dönüşmektedir. Meslek mensupları icra ettikleri mesleğin kaybolacak boyutlarını önceden görerek kendilerini yenilemek, gelişmeleri ve teknoloji değişimlerini iyi takip etmek ve değişime adapte olmak zorundadır. 

Muhasebe, mali işler ve finans süreçlerinin yürütülmesi ve yönetilmesinde görev alanların çalışma şekilleri, ihtiyaçları, sorunları ve performans kriterleri gelişen ve globalleşen iş dünyasında dijital teknolojiler ve yapay zeka uygulamalarının da yaygınlaşmasıyla yoğun ve hızlı değişim ve dönüşüm içindedir. 

Yapay zekâ, bir bilgisayarın ya da bilgisayar denetimli bir makinenin, genellikle insana özgü nitelikler olduğu varsayılan akıl yürütme, anlam çıkartma, genelleme ve geçmiş deneyimlerden öğrenme gibi yüksek zihinsel süreçlere ilişkin görevleri yerine getirme yeteneği olarak tanımlamaktadır. Yapay zekâ, karmaşık problemlerin çözülmesi, yorumlanması ve öğrenme yoluyla eski bilgilerin yenileri ile uyumlu şekilde kullanılması ile kendini geliştirebilen akıllı programlar olarak tanımlanmaktadır.

Yapay zekanın muhasebe ve finans süreçlerinde kullanılmaya başlanması çok yeni olmamakla birlikte 30 yıl kadar önceye dayanmaktadır.

Muhasebede Yapay Zekanın Kullanımı

Dijital dönüşüm ve yapay zeka uygulamalarının, muhasebenin bilgi ve belgeleri kaydetme, sınıflandırma, özetleme, raporlama, analiz ve yorumlama süreçlerinin tamamında giderek artan oranda etkin ve verimli katkıları görülmektedir. Muhasebenin işlevlerini sağlıklı ve yüksek performansla yerine getirebilmesi ve görevlerini eksiksiz, hatasız, hızlı ve düşük maliyetli yürütmesi için dijital teknolojilere ve yapay zeka uygulamalarına duyulan ihtiyaç giderek artmaktadır. 

Muhasebe de bilgi ve belge kayıtlarının doğru ve düzenli tutulması en temel görevdir. Sağlıklı kayıt tutulmadan diğer muhasebe işlevlerinin de bir anlamı olmayacağı gibi, her işlem kaydının da belgelere dayandırılarak yapılması esastır. 

Yapay zeka muhasebenin temel işlevi olan kayıt süreçlerinde hız, maliyet ve verimlik açısından önemli katkılar sağlayabilir. Kayıt işlemlerinde insan kaynaklı hataları minimize ederek ve çok yüksek hesaplama kapasitesi sayesinde, kayıtların çok hızlı ve doğru yapılmasını sağlanabilir; tekdüzen hesap planı, IFRS veya diğer hesap planlarına uygun muhasebe kayıtları yapay zeka desteğiyle gerçekleştirilebilir. Kaydedilecek bilgi ve belgelerin dijital oluşturulması/dijitalleştirilmesi ve ilgili hesaba işlenmesi süreçlerinin hızlandırılması, otomatikleştirilmesi, mesai saatleri dışında da kayıt girilebilmesi, çok fazla ve hatasız kayıt girilmesi, giderek globalleşen ve 24 saat hizmet verilmesi gereken iş hayatındaki tüm paydaşlarından gelen bilgi ve belgeleri sürekli işleyerek gerçek zamanlı muhasebe kaydı tutabilmek için yapay zekanın kullanım imkanları giderek artmaktadır.

Tüm gider belgelerinin ve masraf fişlerinin cep telefonu kamerasıyla fotoğrafının çekilerek ilgili mobil uygulama ara yüzünden muhasebe kaydına belgesi ile eşleştirilerek işlenmesi, belge içindeki verilerin akıllı optik karakter tanıma (OCR) teknolojileriyle hatasız okunarak ilgili gider hesabı koduna göre otomatik işlenmesi gibi muhasebe veri ve kayıt girişlerini verimliliği büyük oranda artıracak katkıları olmaya başlamıştır.

E-fatura, e-arşiv fatura, e-serbest meslek makbuzu (e-smm), e-müstahsil makbuzu, e-irsaliye, e-gider pusulası, e-döviz belgesi, e-bilet, e-defter gibi dijital oluşan belgelerin,  yazarkasalar, pos cihazları ve ödeme kaydedici cihazlardan çıkan belgelerin kayıtlarının dijital olarak otomatik oluşturulması ülkemizde ileri düzeyde gerçekleşmiş öncü uygulamalar arasındadır. 

E-dönüşüm alanındaki kapsamlı yasal düzenlemelerin devreye girmesini müteakip özellikle Ovinot gibi yeni nesil kullanıcı deneyimi tasarımına dayalı mobil uyumlu dijital ön muhasebe ve gelir gider yönetimi uygulamalarının da hayatımıza girmesiyle muhasebe süreçlerindeki dijital dönüşüm başarıyla yaygınlaşmaktadır. Bu önemli dijitalleşmenin devamındaki süreçlerde gelir veya gider belgelerinin ve içeriklerindeki bilgilerin otomatik muhasebeleştirilmesine ilave olarak, bankalar, finansal kiralama, sigorta, ticaret finansmanı şirketlerinin ihtiyaçlarına uygun şekilde analizi ve yorumlanması için de yakın zamanda yapay zeka tekniklerinden yararlanılmaya başlanılacağı değerlendirilmektedir. 

Muhasebenin en önemli işlevleri olan raporlama, analiz ve denetim süreçlerinde de yapay zekanın hayata geçirilmiş önemli uygulamalarından bahsedilmektedir. Muhasebe ve finans süreçlerinde çeşitli bilgileri derlemek, analiz etmek ve yorumlamak için yapay zeka imkanlarından dünyada yararlanılmaya başlanmıştır. Yapay zeka ile verilere ve analizlere dayalı beyanlar ve raporlar oluşturma, yorumlama, karar alma veya sahtekarlığı önleme gibi uygulamalar yakın zamanda muhasebe ve finans süreçlerinde yaygın olarak kullanılmaya başlanacaktır.

Muhasebe sürecinin sonunda ortaya konan finansal tabloların, uluslararası muhasebe standartlarına veya tek düzen hesap planına uygun olup olmadığının denetlenmesi muhasebe mesleğinin önemli bir parçası ve görevidir. Birçok bağımsız denetim firması, denetim hizmetlerinin yürütülmesi ve raporlama süreçlerinde yapay zekâ kullanımını desteklemekte ve yapay zekâ uygulamalarına büyük yatırımlar yapmaktadır.

Yapay zeka destekli muhasebe süreçlerinde yeni mevzuata uyumluluk, vergi beyanlarının hazırlanması, beyannamelerin verilmesi, defter beyan sistemi entegrasyonu, vergi denetimi ve mali suçların araştırılması gibi süreçler çok daha etkin ve verimli yürütülebilecektir.

Muhasebe Mesleğinin Geleceğine Yapay Zekanın Etkileri 

Yapay zekâ, insanın tarafından yürütülen birçok işte insanın yerini almaktadır. Muhasebe mesleği de tüm meslekler gibi bu gelişmelerden, değişim ve dönüşümden etkilenmektedir. 

Muhasebe veri işleme, kayıt, raporlama ve analiz temelli bir iş olarak yapay zekanın kullanımına en uygun alanlardan birisidir. Elle yapılan tüm muhasebe işlemleri ilerleyen yıllarda tamamen yapay zeka tarafından yürütülebilir olacak; bu bağlamda, muhasebe ve finans uzmanları, serbest muhasebeciler, mali müşavirler, yeminli mali müşavirler, bağımsız denetimciler mesleklerine ve kariyerlerine daha fazla odaklanabilecek, uzmanlıkları daha önemli ve değerli hale gelecek, stratejik planlama ve karar almada etkinlikleri daha da artacak, danışmanlık rolleri büyük önem kazanacak denilebilir. 

Muhasebe meslek mensupları, dijital dönüşüm ve yapay zeka alanındaki teknolojik gelişmeler, kendilerinden yeni talepler ve alanlarındaki yeni mevzuat ve düzenlemeler çerçevesinde uzmanlıklarını geliştirerek, mesleki değişim ve dönüşüme uyum sağlayarak işlerini daha iyi yapabilme imkanlarını genişletecekler. Bu bağlamda yapay zeka muhasebe mesleği için tehdit değil, büyük fırsatlar sunmaktadır.

Ovinot’un size uygun üyelik paketlerini incelemek için lütfen buraya tıklayınız.